Łubieńscy. Portret rodziny z czasów wielkości

LAUREAT NAGRODY HISTORYCZNEJ TYGODNIKA „POLITYKA” 2020

Bezpretensjonalna, uciekająca od sentymentów, raz gorzka, a raz zabawna podróż literacka śladami przodków. Maciej Łubieński rozlicza się z historią rodziny, ale robi to z dystansem, klasą i czułością.„Portret rodziny z czasów wielkości” to opowieść o tym, jak skromna szlachta z kaliskiego wdrapała się na szczyt, i o tym, jak z niego spadła. Częściowo na własne życzenie, częściowo z wyroku historii.

Bohaterami książki są wielkie postacie historyczne – biskupi Maciej i Stanisław Łubieński z epoki Wazów, Feliks Łubieński, minister sprawiedliwości Księstwa Warszawskiego i  jego żona Tekla z Bielińskich, wybitna dramatopisarka. Ale na kartach książki pojawiają się także postacie szerzej nieznane, jak pradziadek autora, ziemianin marzyciel Tadeusz Łubieński, czy siostra pradziadka, przełożona urszulanek, pierwsza polska zakonnica z doktoratem – Cecylia Łubieńska. O każdej z tych postaci można byłoby napisać osobną książkę.

„Portret rodziny z czasów wielkości” to ironiczne, choć czułe opowiadanie o dziejach Polski, o odkrywaniu rodzinnych tajemnic i odkurzaniu zapomnianych historii.

Napisać sagę rodzinną to rzecz nieprosta. Szczególnie gdy jest się tej rodziny częścią. Łatwo popaść wtedy w szczególarstwo, jeszcze łatwiej w nazbyt emocjonalną opowieść o swoich przodkach albo przeciwnie – ze strachu przed tym – w kostyczną wyliczankę przewag i podłości. Łubieńskiemu udało się ominąć wszystkie te rafy. Kiedy trzeba, trzyma dystans, gdy to niezbędne, przygląda się z bliska, nie udaje, że nie ma go w tekście, ale też nie stara się wychodzić na pierwszy plan. A sama historia, czy raczej pęk historii Łubieńskich, to arcyciekawa opowieść o klasie, o stosunkach społecznych i religijnych, o Polsce (nawet jeśli akurat nie ma jej na mapach) i przede wszystkim galeria nietuzinkowych postaci czasem wyrywających się ze stereotypu, czasem w tym stereotypie uwięzionych, fascynujących, choć nie zawsze sympatycznych.

Paweł Sołtys, Pablopavo

Ród Łubieńskich prawdopodobnie został stworzony w laboratorium, bo to niemożliwe, aby w jednej rodzinie było aż tyle osobowości. Postaci występują co prawda w różnych scenografiach: są wśród nich pisarze, zakonnice, milionerzy lub ministrowie, ale łączy je jedno. Odwaga, chęć życia na przekór. Nie po to, aby nieustannie walczyć z systemem, ale by podkreślić własną niezależność myślenia.

Sylwia Chutnik